Trong cuộc đời, may rủi luôn luân phiên và khó có thể đoán trước. Thành ngữ “tái ông thất mã, an tri họa phúc” đã được hình thành từ một câu chuyện cổ xưa trong Sách Hoài Nam Tử, qua đó nhấn mạnh rằng trong những biến cố đời thường, họa và phúc luôn tương sinh, không thể tách rời. Dù cho có vẻ như một sự kiện là họa hay phúc, kết quả cuối cùng lại có thể đảo ngược, và điều quan trọng là phải giữ cho tâm hồn luôn bình thản trước mọi trắc trở.
Câu chuyện của người đàn ông biên giới
Một ông lão sống gần biên giới giáp với nước Hồ nuôi một con ngựa. Một hôm, con trai ông lão dẫn ngựa ra gần biên giới cho ăn cỏ nhưng do lơ đễnh, con ngựa vọt chạy qua nước Hồ mất tăm. Ngay khi nghe tin, người trong xóm đến chia buồn cùng ông lão. Tuy nhiên, ông lão bình tĩnh đáp rằng: “Biết đâu con ngựa chạy mất ấy đem lại điều tốt cho tôi.”
Chẳng mấy tháng sau, con ngựa mất tăm lại quay trở về, mà theo sau là một con ngựa của nước Hồ – một con ngựa cao lớn, mạnh mẽ. Người dân xóm liền đến chúc mừng ông lão, nhắc lại lời tiên tri của ông. Nhưng ông lão vẫn thản nhiên đáp: “Biết đâu việc được ngựa Hồ nầy sẽ dẫn đến tai họa cho tôi.”
Không lâu sau, con trai của ông lão, vốn rất thích cưỡi ngựa, đã nhảy lên lưng con ngựa mới cỡi. Vì con ngựa chưa được thuần nết, nó lao lên mạnh mẽ khiến con trai ngã xuống, gãy xương đùi và bị què chân. Người dân xóm lại đến chia buồn, tưởng rằng tai họa đã đến với gia đình. Ông lão lại bình thản nói: “Xin các vị chớ lo lắng cho tôi, con tôi bị ngã gãy chân, tuy bất hạnh đó, nhưng biết đâu nhờ họa này mà được phúc.”
Chuyện chưa dừng lại ở đó. Một năm sau, khi nước Hồ kéo quân sang xâm lược Trung Nguyên, hầu hết các trai tráng vùng biên giới đều phải nhập ngũ và đã tử trận trong chiến đấu. Riêng con trai của ông lão, do bị què chân, được miễn trừ tham gia quân ngũ và may mắn sống sót.
Ý nghĩa của “tái ông thất mã, an tri họa phúc”
Câu chuyện trên đã cho thấy rằng, trong cuộc sống, điều kiện có vẻ như xấu đến đâu cũng có thể mang lại điều tốt, và ngược lại. Sách Hoài Nam Tử đã chỉ ra luận điểm: “Họa là gốc của phúc, phúc là gốc của họa”. Điều này nhắc nhở chúng ta rằng may mắn và rủi ro luôn luân phiên, khó có thể định đoán chính xác được kết quả cuối cùng của bất kỳ sự kiện nào.
- Khi được phước: Không nên quá vui mừng mà quên đề phòng, vì tai họa có thể đến bất ngờ.
- Khi gặp họa: Không nên quá buồn rầu, vì đó có thể chính là bước đệm để mang lại phúc đức sau này.
Việc duy trì tâm thái bình thản, như cách ông lão đã thể hiện, chính là chìa khóa để vượt qua những biến cố trong cuộc sống. Chính nhờ thái độ “an tri” mà ông lão có thể nhìn nhận rõ ràng rằng, mọi sự vật luôn luôn biến đổi, và điều quan trọng nhất là phải giữ được sự tĩnh lặng của tâm hồn để đón nhận cả phúc lẫn họa.
Bài học rút ra
- Giữ thái độ bình thản: Dù gặp may hay gặp họa, hãy luôn giữ cho tâm hồn thật bình an. Đừng để niềm vui quá trỗi dậy hay nỗi buồn quá dâng trào, vì cả hai đều chỉ là những giai đoạn nhất thời của cuộc đời.
- Nhận thức rằng may rủi luôn luân phiên: Một sự kiện tưởng chừng là mất mát cũng có thể trở thành phúc lành, và ngược lại. Sự biến đổi của vận mệnh là điều không thể tránh khỏi.
- Học cách nhìn nhận sự việc một cách thấu đáo: Khi chúng ta nhận thức rõ ràng rằng “họa là gốc của phúc, phúc là gốc của họa”, chúng ta sẽ dễ dàng chấp nhận những thăng trầm của cuộc sống và tìm ra cơ hội trong khó khăn.
“Tái ông thất mã, an tri họa phúc” không chỉ là một thành ngữ dân gian mà còn là một triết lý sống sâu sắc, dạy chúng ta cách đối diện với những biến cố của cuộc đời. Câu chuyện của người ông biên giới nhắc nhở rằng, may rủi luôn đan xen vào nhau và điều quan trọng nhất là giữ cho tâm hồn luôn bình thản, để mỗi sự kiện dù là họa hay phúc đều trở thành những bài học quý giá trên con đường trưởng thành và tự hoàn thiện bản thân.
