Trong quá trình tu hành và tích lũy phước báo, một điều quan trọng mà nhiều người dễ mắc phải là chấp tướng. Đây là một sai lầm vi tế trong tâm thức, khiến việc tu phước không đạt được viên mãn. Vậy chấp tướng là gì? Tại sao nó lại làm giảm đi phước báo của người tu? Làm sao để buông bỏ chấp tướng và tu phước một cách thanh tịnh? Hãy cùng tìm hiểu sâu hơn qua bài viết này.
Chấp tướng là gì?
Trong Kinh Bát Nhã, Đức Phật dạy về Tam Luân Thể Không, tức là khi làm việc thiện không nên chấp vào ba điều:
- Chấp vào bản thân mình là người bố thí.
- Chấp vào người nhận bố thí.
- Chấp vào phước báo mình sẽ nhận được.
Chấp tướng có nghĩa là khi bố thí hay làm việc thiện, chúng ta vẫn còn dính mắc vào hình tướng của việc làm đó. Cụ thể, người chấp tướng thường có suy nghĩ:
- “Tôi đã giúp đỡ, vậy người kia phải nhớ ơn tôi.”
- “Tôi cúng dường cho chùa, vậy tôi phải nhận được phước báo ngay lập tức.”
- “Tôi làm việc thiện, vậy tại sao cuộc sống tôi vẫn khó khăn?”
Những suy nghĩ này chính là sự chấp trước, khiến tâm không thanh tịnh. Khi tâm không thanh tịnh, phước báo sẽ bị hạn chế hoặc thậm chí không sinh ra.
Chấp tướng khi tu phước – sai lầm của nhiều người
Có rất nhiều người bỏ ra số tiền lớn để bố thí, cúng dường nhưng cuối cùng vẫn không nhận được phước báo như mong đợi. Thậm chí, có người còn gặp khó khăn hơn, bị phá sản hoặc gặp nhiều bất hạnh. Vì sao lại như vậy?
Tu phước nhưng mong cầu lợi ích cá nhân
Một số người nghĩ rằng:
- Nếu cúng dường cho chùa thì sẽ được hưởng phước báo gấp nhiều lần.
- Nếu bố thí cho người nghèo thì cuộc sống của mình sẽ sung túc hơn.
- Nếu làm việc thiện thì công việc làm ăn sẽ thuận lợi.
Nhưng thực tế, nếu chúng ta làm việc thiện với tâm mong cầu lợi ích cá nhân, thì phước báo sẽ bị giảm đi rất nhiều. Vì bản chất của bố thí là buông xả, nhưng nếu vẫn còn mong cầu thì chưa thực sự buông xả.
Ví dụ: Một người kinh doanh, mỗi lần đi chùa đều cúng dường số tiền lớn, nhưng trong lòng luôn mong được giàu có hơn. Khi thấy việc làm ăn không thuận lợi, họ trách chùa không “linh”, rồi không còn muốn cúng dường nữa. Đây chính là chấp tướng, không phải tu phước chân thật.
Chấp vào công đức của mình
Một số người khi giúp đỡ người khác, họ xem mình như người ban ơn. Họ mong muốn người nhận ơn phải biết ơn, phải trả lại bằng cách này hay cách khác. Nếu người nhận không tỏ ra biết ơn, họ sẽ cảm thấy khó chịu, thậm chí hối tiếc về việc đã làm.
Ví dụ: Một người bố thí cho người nghèo, nhưng khi thấy người đó không “trả ơn” (bằng sự biết ơn hay kính trọng), họ sinh tâm phiền não, thậm chí hối hận vì đã giúp đỡ. Đây chính là một dạng chấp tướng, làm mất đi giá trị của việc bố thí.
Chấp vào đối tượng bố thí
Một số người chỉ muốn bố thí, cúng dường cho những nơi họ tin là “xứng đáng”. Họ chấp vào hình thức, nghĩ rằng chỉ cần cúng dường ở chùa lớn, giúp đỡ người “có vẻ nghèo khổ” thì mới được phước. Trong khi đó, họ không quan tâm đến những người thực sự cần sự giúp đỡ xung quanh mình.
Ví dụ: Có người chỉ thích cúng dường tiền bạc cho chùa với hy vọng có phước, nhưng lại không sẵn lòng giúp đỡ một người hàng xóm đang gặp khó khăn. Đây cũng là một dạng chấp tướng, làm giảm đi giá trị của việc thiện.
Làm sao để tu phước mà không chấp tướng?
Để tu phước đúng pháp và đạt được phước báo viên mãn, chúng ta cần rèn luyện một tâm thái thanh tịnh, vô chấp.
Làm thiện không mong cầu đền đáp
Khi làm việc thiện, hãy buông bỏ mọi mong cầu. Giúp đỡ ai đó, bố thí cho ai đó, hãy làm bằng tâm hoan hỷ, không chờ đợi sự biết ơn hay lợi ích cho bản thân.
Ví dụ:
- Khi giúp một người nghèo, hãy nghĩ rằng “Mình giúp vì mình có khả năng giúp, vậy thôi.”
- Khi cúng dường chùa, hãy nghĩ rằng “Đây là cách để gieo duyên lành, không cần biết phước báo sẽ đến khi nào.”
Hiểu rằng phước báo đến từ tâm thanh tịnh
Phước báo không đến từ số tiền bạn bỏ ra, mà đến từ tâm của bạn khi làm việc thiện. Nếu tâm thanh tịnh, dù chỉ một hành động nhỏ cũng có thể mang lại phước báo lớn.
Ví dụ: Một người nghèo sẵn sàng chia sẻ bát cơm của mình cho người khác, dù họ chẳng có gì nhiều. Cái tâm này là thanh tịnh, vô cầu, nên phước báo rất lớn.
Bố thí, cúng dường bằng tâm chân thành
- Khi bố thí, không cần suy nghĩ quá nhiều về người nhận. Họ có thể sử dụng số tiền đó như thế nào không quan trọng, quan trọng là bạn đã làm bằng tâm thiện lành.
- Khi cúng dường chùa, đừng nghĩ rằng “Mình cúng bao nhiêu thì sẽ nhận lại bao nhiêu.” Hãy nghĩ rằng “Mình làm vì muốn góp phần giữ gìn đạo pháp.”
Chấp tướng là một sai lầm vi tế trong việc tu phước, khiến tâm không thanh tịnh và làm giảm phước báo. Khi làm việc thiện, hãy buông bỏ mọi mong cầu, không chấp vào số tiền bỏ ra, không chấp vào người nhận, và không chấp vào lợi ích mình sẽ nhận được.
Chỉ khi nào tâm thật sự thanh tịnh, vô chấp, vô cầu, việc tu phước mới đạt được viên mãn, đúng như lời cổ nhân đã dạy:
“Người tích chứa điều thiện, phước đức tự có dư.”
